Ρυθμικά Flashcards με ψαράκια

   Η παρακάτω δραστηριότητα απευθύνεται σε παιδιά Α και Β Δημοτικού κυρίως, ούτως ώστε να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με τις ρυθμικές αξίες μέσα από το παιχνίδι και τη ζωγραφική.

Δημιουργούμε καρτέλες με αχρωμάτιστα ψαράκια μέσα στα οποία τοποθετούμε τα ρυθμικά σύμβολα (ολόκληρο, μισό, τέταρτο, δύο όγδοα, παύση τετάρτου). Καλό είναι τα σύμβολα να βρίσκονται μέσα σε ένα πλαίσιο ώστε τα ψαράκια να μπορούν να χρωματιστούν εύκολα μετά (π.χ. σε ένα μικρό τετραγωνάκι). 

   Εκτυπώνουμε αρκετές κάρτες για να μοιράσουμε στα παιδιά. Η εκτύπωση μπορεί να είναι 6 ή 9 κάρτες σε ένα Α4 έγγραφο. Σε κάθε παιδί αντιστοιχούν 5 καρτέλες, αλλά για να παίξουμε παιχνίδια και να συνθέσουμε κομμάτι θα χρειαστούμε αρκετές παραπάνω κάρτες για να τους μοιράσουμε.

Τι χρησιμοποιήσαμε:

o   Power Point για τη δημιουργία των Flashcards

o   Εικόνες clipart από ψαράκια διαφόρων ειδών

o   Ρυθμικές αξίες (μπορούμε να τις δημιουργήσουμε μόνοι μας ή να αποθηκεύσουμε εικόνες με αυτά που θέλουμε από το διαδίκτυο. Μπορείτε να βρείτε εικόνες εδώ: Μουσικά Σύμβολα για κατέβασμα)

o   Μικρές ομάδες παιδιών για τη δημιουργία μουσικών μέτρων

o   Χρώματα (ξυλομπογιές κατά προτίμηση)

o   Πεντάγραμμο

o   Το σώμα μας

o   Μουσικά όργανα

Στόχοι:

o   Να παίξουν τα παιδιά με τις ρυθμικές αξίες που ήδη ξέρουν

o   Να γνωρίσουν την παύση τετάρτου

o   Να παίξουν και να τραγουδήσουν τις ρυθμικές αξίες

o   Να τραγουδήσουν τα σύμβολα με τις ρυθμικές τους ονομασίες (τα-α-α-α, τα-α, τα, τι-τι)

o   Να μάθουν τη χρονική διάρκεια κάθε ρυθμικής αξίας

o   Να προσθέσουν τις ρυθμικές αξίες

o   Να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με το μουσικό μέτρο

o   Να συνεργαστούν ώστε να δημιουργήσουν δικές τους μουσικές συνθέσεις

o   Να διαβάσουν παρτιτούρα και να παίξουν με μουσικά όργανα

o   Να ενισχυθεί η συγκέντρωση, η ακρόαση, η δημιουργικότητα και η συνεργασία

o   Να έρθουν σε επαφή με τις έννοιες της συναυλίας, του κοινού και της ορχήστρας

o   Να παρουσιάσουν τη μουσική τους στου συμμαθητές τους και να κάνουν την πρώτη τους συναυλία

Διδακτικές ώρες:

4-5

Διαθεματικότητα:

Γλώσσα/Μαθηματικά/Μελέτη Περιβάλλοντος/Εικαστικά/Αγγλικά/Ευέλικτη Ζώνη

Πώς διδάσκουμε τη δραστηριότητα:

1.    Τα παιδιά μας έχουν ήδη έρθει σε μια πρώτη γνωριμία με τα μουσικά σύμβολα από προηγούμενη δραστηριότητα («Τραγουδώντας με τα φρούτα»).

2 . Τους δείχνουμε τις καρτέλες με τα ψαράκια και συζητάμε για τα μουσικά σύμβολα που υπάρχουν εκεί, αν τα θυμούνται, αν θυμούνται σε ποια φρούτα αντιστοιχούν, αν μπορούν να τα παίξουν με παλαμάκια κτλ.

3.    Στη συνέχεια γράφουμε σε ένα εμφανές σημείο, όπως είναι ο ασπροπίνακας, κάθε σύμβολο και δίπλα πόσο χρόνο κρατάει.

4.    Έπειτα τους γνωρίζουμε με την παύση τετάρτου. Την σχεδιάζουμε και εξηγούμε ότι στη μουσική υπάρχουν εκτός από ήχους και ησυχίες. Ο κάθε μουσικός πρέπει να ξέρει για πόση ώρα πρέπει να κάνει ησυχία και έτσι έχουμε διαφορετικά σύμβολα. Αυτή η ησυχία κρατάει 1 μέτρημα!

5.    Σχεδιάζουμε στον πίνακα μεγάλα κουτιά το ένα δίπλα στο άλλο (4-5) και ζητάμε από τα παιδιά να μας βοηθήσουν να τα γεμίσουμε με ρυθμικές αξίες. Θέλουμε, όμως, κάθε κουτί να έχει σύνολο 4. Αυτό μπορεί να είναι λίγο δύσκολο στην κατανόηση αρχικά, ειδικά στα πρωτάκια, μιας και μπορεί να καταλάβουν ότι ζητάμε 4 σύμβολα και όχι 4 άθροισμα, οπότε θα πρέπει να επιμείνουμε με παραδείγματα μέχρι να καταλάβουν ακριβώς τι ψάχνουμε. Σιγά σιγά γεμίζουμε τα κουτιά (τονίζουμε ότι στο κουτί που μπαίνει το ολόκληρο δεν χωράει τίποτα άλλο!!) δίνοντας σε πολλά παιδιά να πουν τη γνώμη τους.

6.    Στη λίστα με τα σύμβολα και τη διάρκεια γράφουμε τα ρυθμικά τους ονόματα (τα, τι-τι κτλ.) και εξηγούμε ότι με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να τραγουδήσουμε αυτό που βλέπουμε. Η παύση τετάρτου διαβάζεται Σσσς! (πολλά παιδιά βοηθιούνται στο μέτρημα βάζοντας το δάχτυλα μπροστά στα χείλη τους)

7.    Στα κουτάκια που φτιάξαμε γράφουμε πάνω από τα σύμβολα τα ρυθμικά ονόματα και τραγουδάμε/παίζουμε με τα παιδιά αυτό που δημιουργήσαμε.

8.    Ήρθε η ώρα για τα ψαράκια! Μοιράζουμε σε μικρές ομάδες παιδιών (4-5 παιδιά) πακετάκια με ψαράκια. Ένα πακετάκι με αρκετά ψαράκια για κάθε παιδί. Είναι η σειρά τους να φτιάξουν 5 κουτάκια με ψαράκια με άθροισμα 4, οπότε θα πρέπει να επιλέξουν προσεκτικά και να προσθέτουν κάθε φορά αυτό που βάζουν.

9.    Κάθε παιδί συμπληρώνει ένα ψαράκι στο κουτί με όποιο τρόπο θέλει και η ομάδα παρακολουθεί διορθώνοντας τα λάθη. Για παράδειγμα στο πρώτο κουτί ένα παιδί τοποθετεί το ψαράκι με τα 2 όγδοα, το επόμενο παιδί το ψαράκι με το μισό και το επόμενο παιδί το ψάρακι με το τέταρτο. Η ομάδα κάνει την πρόσθεση στο κουτί και προχωράει στο επόμενο μέχρι να φτιάξουν 5.

10. Σε ένα χαρτί μπορούμε να γράψουμε το κομμάτι της κάθε ομάδας και να τους δείξουμε πώς είναι γραμμένο σαν παρτιτούρα! (Ζητάμε και έναν τίτλο για τη σύνθεσή τους J )

11. Τα παιδιά κάνουν μόνα τους πρόβα (με δική μας βοήθεια και επίβλεψη) με παλαμάκια το κομμάτι που συνθέσανε και μόλις προετοιμαστούν μπορούν να το παρουσιάσουν στην τάξη.

12. Σε επόμενα μαθήματα μπορούμε να το παίξουμε με τα μουσικά όργανα.

13. Στο πεντάγραμμο κάθε παιδιού κολλάμε τα 5 ψαράκια και δημιουργούμε έναν ρυθμικό βυθό. Μπορούν να χρωματίσουν τα ψαράκια και να δημιουργήσουν το δικό τους βυθό της μουσικής γύρω από τις καρτελίτσες!

14. Σε πιο προχωρημένο επίπεδο εξηγούμε στα παιδιά ότι τα σύμβολα αυτά μπορούμε να τα παίξουμε με κρουστά όπως το τύμπανο ή και με παλαμάκια, αλλά δεν μπορούμε να τα παίξουμε στο πιάνο γιατί δεν βρίσκονται στο πεντάγραμμο. Μόλις μπουν σε αυτό θα αποκτήσουν όνομα! Τους δίνουμε 3 νότες (π.χ. ντο-μι-σολ) και τους ζητάμε να βαφτίσουν ένα ένα τα σύμβολα της παρτιτούρας τους (με τη σειρά).

15. Παίζουμε με κάποιο μελωδικό όργανο (εάν έχουμε) το κομμάτι τους με νότες ώστε να το ακούσουν!

16. Τέλος, μπορούμε, εάν διαθέτουμε μελωδικά κρουστά (π.χ. μεταλλόφωνο, καμπανίτσες) να δώσουμε από μία νότα σε κάθε παιδί ούτως ώστε να ακούγεται μια συγχορδία την ώρα που θα παίζουν την παρτιτούρα τους.

Δείτε τα ψαράκια μας!!!

    

Tips:

  o   Οι έννοιες των ρυθμικών αξιών, οι παύσεις, οι διάρκειες, λέξεις όπως «παρτιτούρα», μπορεί να ακούγονται σύνθετες για παιδιά τόσο μικρής ηλικίας, αλλά δεν θα πρέπει να μας τρομάζουν. Σκοπός μας δεν είναι να επιμείνουμε για να τα αποστηθίσουν, αλλά να εξοικειωθούν με αυτές από μικρή ηλικία ούτως ώστε να τα εμπεδώσουν πιο εύκολα. Με τη συστηματική επανάληψη τέτοιων εννοιών και σε συνδυασμό με αντίστοιχες δραστηριότητες τα παιδιά συνδέουν τη θεωρία και το λεξιλόγιο με την πράξη μέσα από το παιχνίδι.

  o    Αφήνω πάντα τα παιδιά να λειτουργούν μόνα τους στις ομάδες και παρέχω μόνο διακριτική επίβλεψη όταν χρειαστεί. Είναι σημαντικό να κάνουν μόνα τους πρόβα γιατί έτσι τους δίνεται η ευκαιρία να κάνουν καταμερισμό εργασίας, να παρακολουθεί το ένα το άλλο, να αλληλοβοηθιούνται και να συνεργάζονται αρμονικά. Ο εκπαιδευτικός είναι πάντα εκεί και παρακολουθεί ώστε να μην γίνονται λάθη στην εκτέλεση, διορθώνει και δείχνει τον σωστό τρόπο, αλλά είναι βασικό κομμάτι της ομάδας το να δουλέψει μόνη της.

  o   Δίνοντας στα παιδιά τη δυνατότητα να βαφτίσουν τα σύμβολα με τις νότες που θα διαλέξουν τα φέρνει σε μια πρώτη επαφή τόσο λεκτικά όσο και ακουστικά με τους ήχους που παράγουν οι νότες. Έτσι τα βοηθάμε να αρχίσουν σιγά σιγά να συνειδητοποιούν την διαφορετικότητα των ήχων και να αντιλαμβάνονται τα διαφορετικά τονικά ύψη.