Παρασκευή 20 Μαΐου 2016

Μιλώντας με στίχους στα παιδιά!




 Η παρακάτω δημοσίευση είναι ελεύθερη μετάφραση 
από το The Imagination Tree με επιμέρους προσθήκες.
    Σε πρόσφατες έρευνες σχετικά με την ανάπτυξη και την κατάκτηση των δεξιοτήτων λόγου/γραφής/ανάγνωσης σε μικρή ηλικία, αναδεικνύεται η συμβολή του ρυθμού και της ρίμας (ομοιοκαταληξία). Αυτό συμβαίνει γιατί αυτές οι δεξιότητες στις πολύ μικρές ηλικίες ισχυροποιούνται κυρίως μέσω της ακοής και της ομιλίας παρά από τη γραφή και το διάβασμα. Οι δύο αυτές πρώτες ικανότητες αποτελούν θεμέλιο λίθο για τις δεύτερες και ενισχύουν ιδιαιτέρως την ικανότητα ενός παιδιού στο γράψιμο και την ανάγνωση εάν κατακτηθούν σε βάθος και σε πρώιμη ηλικία. Είναι δύσκολο να έχει κάποιος καλό γραπτό λόγο εάν πρώτα δεν έχει ένα πλούσιο λεξιλόγιο. Ομοίως, είναι δύσκολο να μάθει κάποιος τα φωνήματα ή οπτικοποιημένες λέξεις εάν δυσκολεύεται να διαχωρίσει ήχους και μοτίβα ομοιοκαταληξίας.

    Παλαιότερα, ήταν στην άμεση καθημερινότητα και φύση των γονιών να λένε παιδικά τραγουδάκια, νανουρίσματα και στιχάκια με ομοιοκαταληξίες στα μωρά ενώ τα κρατάνε στην αγκαλιά, τα ταχταρίζουν ή ενώ μηχανεύονται διάφορες δραστηριότητες και «χαζά» παιχνιδάκια για να τα συνοδεύσουν (π.χ. πάει ο λαγός να πιει νερό, παλαμάκια παίξετε ο μπαμπάς του έρχεται κ.α.). Σύμφωνα με έρευνες, όμως, πολλά παιδιά πλέον δεν ακούν αυτού του είδους τα παιδικά τραγούδια πλέον (ή τα ακούνε σε πολύ μικρότερο βαθμό) με αποτέλεσμα να μην απολαμβάνουν τα παραπάνω πλεονεκτήματα στον ίδιο βαθμό. Σύμφωνα με την συγγραφέα, αλλά και στη δική μας χώρα, τα παιδιά των 4-5 ετών δεν ακούνε πλέον ή δεν γνωρίζουν τον ίδιο αριθμό τραγουδιών όπως παλιά και αυτού του είδους οι δραστηριότητες έχουν περιοριστεί αρκετά.

    Το τραγούδι, οι ρίμες και οι αφήγηση ιστοριών αποτελούν προφορικές δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιηθούν οποιαδήποτε στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος, όπως στο μπάνιο, τη βόλτα, το ταξίδι, το γεύμα κ.α. Είναι, άρα, αρκετά εύκολο να τις ενσωματώσουμε στην καθημερινότητά μας ούτως ώστε τα παιδιά να επωφεληθούν από αυτές!






Τι το σπουδαίο έχει η ομοιοκαταληξία; 

    Μέσα από το τραγούδι και τις ιστοριούλες με ρίμες τα παιδιά μαθαίνουν να διαχωρίζουν ήχους/συλλαβές/φωνήματα (φωνολογική επίγνωση), αποκτούν ακουστικές δεξιότητες, αναπτύσσουν το λεξιλόγιό τους, ενισχύουν τη συγκέντρωσή τους, αποκτούν προφορικές/αφηγηματικές ικανότητες και σταδιακά να ταυτίζουν τα γράμματα με τον ήχο τους (φωνημικό προσδιορισμό).

Πιο συγκεκριμένα τα παιδιά μαθαίνουν:


  • Να μπορούν να ακούσουν/παρακολουθήσουν με σταθερότητα και συγκέντρωση
  • Να θυμούνται ολόκληρα τραγούδια από πολύ μικρή ηλικία (ενδυνάμωση μνήμης)
  • Να μπορούν να διηγηθούν/τραγουδήσουν μόνα τους ιστοριούλες και τραγούδια από πολύ μικρή ηλικία
  • Να μη χρειάζονται βιβλίο και οπτική απεικόνιση για να μπορούν να πουν μια ιστοριούλα ή ένα τραγούδι (βοηθάει ιδιαίτερα στην εξέλιξη ενός καλού γραπτού λόγου)
  • Να είναι σε θέση να συμπληρώσουν μια ομοιοκαταληξία ή έναν στίχο προσθέτοντας δικές τους λέξεις (ενίσχυση φαντασίας/σκέψης)
  • Να έχουν τη δυνατότητα να αντιλαμβάνονται ποιες λέξεις κάνουν ομοιοκαταληξία και ποιες όχι
  • Να δημιουργούν δικές τους λεκτικές αλυσίδες με ομοιοκατάληκτες λέξεις (π.χ. μήλο/φίλο/σκύλο/ξύλο κτλ.)
  • Να δημιουργούν λεκτικές αλυσίδες με ομοιοκατάληκτες λέξεις της φαντασίας τους (π.χ. άρα/τσάρα/φλάρα/κράρα/ντάρα κτλ.)
  • Παράλληλα με αυτόν τον τρόπο αναπτύσσουν και έναν μαθηματικό τρόπο σκέψης, πράγμα ιδιαίτερα ενδιαφέρον! (μοτίβα, συλλαβές-μοιράζω, ρυθμός κ.α.)

Δραστηριότητες με ρίμες/ρυθμό/τραγούδια:

o   Χρησιμοποιούμε τραγούδια και ρυθμό σε διάφορες καθημερινές δραστηριότητες όπως το πρωινό ξύπνημα, το ντύσιμο, το λούσιμο κτλ. Μπορούμε να διαλέξουμε τραγουδάκια που ήδη γνωρίζουμε, να ψάξουμε σε βιβλία ή στο διαδίκτυο ή ακόμα να χρησιμοποιήσουμε μια ήδη γνωστή μελωδία προσαρμοσμένη στη δραστηριότητα που κάνουμε. Για παράδειγμα στη μελωδία και το ρυθμό του «Χαρωπά τα δυο μου χέρια» μπορούμε να τραγουδήσουμε «Ήρθε η ώρα για να φάμε πρωινό κλαπ κλαπ (x2) το πρωί σαν ξημερώσει, πίνω γάλα πριν κρυώσει, τρώω φρούτα κι ένα τοστ λαχταριστό κλπ κλαπ».

    Σημ.: Δεν έχει σημασία εάν χρησιμοποιούμε κάποιες λέξεις τις οποίες πιθανόν ένα αρκετά μικρό παιδί δεν γνωρίζει ακόμα. Η παλαιότερη άποψη της «μωρουδίστικης» ή απλοποιημένης ομιλίας στα παιδιά (μαμ, άτα, μπουμ κτλ.) θεωρείται πλέον ξεπερασμένη. Αντιθέτως η συχνή επαφή των παιδιών με ένα πλούσιο λεξιλόγιο τα βοηθάει από μικρή ηλικία σε όλους τους προαναφερθέντες τομείς!

o   Διαβάζουμε βιβλία με παιδικά τραγούδια ακόμα και με τραγούδια που εμείς δεν γνωρίζουμε, τα ακούμε και τα χρησιμοποιούμε.

o   Τοποθετούμε σε έναν καλαθάκι αντικείμενα/παιχνίδια που κάνουν ομοιοκαταληξία και ψάχνουμε να βρούμε τα ζευγάρια! Για παράδειγμα φύλλο/μήλο, βιβλίο/πλοίο, παπάκι/παιδάκι κτλ. Σε πολύ μικρές ηλικίες μπορούμε πρώτα να πούμε ένα ένα τα αντικείμενα και μετά να ψάξει το παιδί για τα ζευγάρια και σε πιο μεγάλες να τα βρει μόνο του.


o   Διαβάστε βιβλία, πολλά βιβλία με στιχάκια ομοιοκατάληκτα. Ενθαρρύνετε το παιδί να αφηγηθεί μόνο του την ιστορία ή μέρος της ή να συμπληρώσει το στίχο πριν από εσάς. Υπάρχουν εξαιρετικά παιδικά βιβλία με ρίμες όπως η σειρά « Παραμύθια Ντορεμύθια» του Ευγένιου Τριβιζά.

o   Εμπλουτίστε τις δραστηριότητες αυτές με διάφορα στοιχεία όπως απλές κινησούλες, περίεργες φωνές ή κάποια αξεσουάρ/ρούχα!

o   Δημιουργήστε καλαθάκια/τσαντούλες για τις ιστοριούλες/βιβλιαράκια που θα χρησιμοποιήσετε και τοποθετήστε εκεί κάποια απλά αντικείμενα σχετικά με την ιστορία ή το τραγουδάκι.


o   Χρησιμοποιήστε πλαστελίνη, πηλό και διάφορα άλλα αισθητηριακά ερεθίσματα (π.χ. λεκάνη με νερό) για να παίξετε ενώ παράλληλα τραγουδάτε/αφηγείστε κάτι γνωστό ή κάτι αυτοσχεδιαστικό!

o   Γαντόκουκλες/δακτυλόκουκλες αλλά και αρχεία ήχου μπορούν να χρησιμεύσουν για την αφήγηση χωρίς εικόνες. Μπορείτε να τα αξιοποιήσετε οποιαδήποτε στιγμή και ιδιαίτερα σε στιγμές χαλάρωσης, λίγο πριν ξαπλώσουν για ύπνο ή ενώ βρίσκονται ήδη στο κρεβάτι τους.

o   Παίξτε παιχνίδια με λέξεις! Διαλέξτε γράμματα, φτιάξτε ρίμες, δημιουργήστε τραγούδια, συνοδεύστε τα με ρυθμό και αυτοσχέδια μελωδία, πλάστε δικές σας λέξεις ή ακόμα και δική σας διάλεκτο!

o   Χρησιμοποιήστε το ρυθμό και τη δραματοποιήση στα τραγούδια και τις ιστορίες σας προσκαλώντας τα παιδιά να κάνουν το ίδιο. Χτυπήστε το πόδι σας ρυθμικά, χτυπήστε παλαμάκια, διαβάστε ρυθμικά ή μελωδικά και δώστε ρεαλιστική διάσταση σε αυτό που τραγουδάτε/αφηγείστε παίζοντάς του! Μιμηθείτε το γάιδαρο με τα μεγάλα αυτιά, γίνετε καβουράκια, τρέξτε σαν κουνελάκι J


o   Δημιουργήστε αυτοσχέδια ρυθμικά όργανα με αντικείμενα που θα βρείτε σπίτι σας. Δύο ξύλινες κουτάλες, πλαστικά ποτήρια στον πάγκο, άδεια πλαστικά μπουκαλάκια γεμάτα σποράκια και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε για να δώσετε ρυθμό και κίνηση στις δραστηριότητές σας.

o   Δημιουργείστε ένα καλαθάκι αφήγησης ιστοριών με διάφορα μικρά αντικείμενα που θα αποτελούν το υλικό για αυτοσχεδιαστικά τραγουδάκια/ιστορίες.




       Όποιες δραστηριότητες κι αν ακολουθήσετε να τις απολαύσετε παρέα με τα παιδιά, να παίξετε, να τραγουδήσετε, να κινηθείτε, να χορέψετε, να πέσετε στο πάτωμα, να λερωθείτε, να δημιουργήσετε, να αφήσετε τη φαντασία σας ελεύθερη και να γίνετε ξανά παιδί μαζί τους!

Αγαπημένες συλλογές τραγουδιών/παραμυθοτράγουδων για μικρές και μεγαλύτερες ηλικίες:















Σελίδες με συλλογές παιδικών τραγουδιών:


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου