Παιχνίδια στη φύση

   Είναι όμορφο για τα  παιδιά να αντιλαμβάνονται από μικρή ηλικία την αξία του φυσικού μας περιβάλλοντος και τις δυνατότητες που αυτό μας δίνει. Έτσι, θα μπορούν μεγαλώνοντας να το σέβονται και να το προσέχουν. Δεν υπάρχει, λοιπόν, καλύτερη ιδέα από την εξερεύνηση του φυσικού κόσμου μέσα από παιχνίδια και δραστηριότητες. 

   Οι δραστηριότητες μπορούν να γίνουν σε μία εκδρομή ή έναν περίπατο, κατά τη διάρκεια των διακοπών μας, αλλά και κατά τη διάρκεια του μαθήματος! Το μάθημα που γίνεται σε εξωτερικό χώρο είναι ένα μοναδικό συναίσθημα τόσο για τα παιδιά όσο και για τους δασκάλους. Τα υλικά που χρησιμοποιούμε στις δραστηριότητες είναι πολύ απλά και μπορούμε να τα βρούμε γύρω μας. Η αναζήτησή τους μπορεί να είναι από μόνη της μία δραστηριότητα! Εάν κάνουμε μάθημα σε εξωτερικό χώρο, αλλά δυσκολευόμαστε να βρούμε τα υλικά μας λόγω χώρου (π.χ. είμαστε στο προαύλιο) μπορούμε να τα έχουμε συλλέξει εμείς και να τα φέρουμε στο σχολείο. Ακόμα πιο όμορφο θα είναι εάν μπορούμε να πάρουμε την τάξη μας σε κάποιο κοντινό πάρκο! 

   Μέσα από την εξερεύνηση της φύσης ανακαλύπτουμε τον κόσμο, ενεργοποιούμε όλες μας τις αισθήσεις, απελευθερώνουμε το σώμα μας, ενισχύουμε τη δημιουργικότητα και τη φαντασία μας, μαθαίνουμε να παίζουμε και να αυτοσχεδιάζουμε με υλικά που βρίσκουμε εμείς οι ίδιοι.  Τα παιδιά που μαθαίνουν να παίζουν ελεύθερα και κοντά στη φύση, δημιουργώντας μόνα τους κανόνες, ρόλους, σύμβολα, αντικείμενα, ιστορίες και εικόνες αναπτύσσουν τη φαντασία και τη σκέψη τους, τη δυνατότητα προσαρμογής τους και την ευελιξία τους, τη συνεργασία, την ανεξαρτησία και την αυτοπεποίθησή τους.

Πηγή: http://www.redtedart.com

Ας δούμε τις δραστηριότητες:

1)   Μετράμε και ομαδοποιούμε

Μπορούμε να συλλέξουμε ό,τι θέλουμε! Βότσαλα, πέτρες, ξυλαράκια, κοχύλια, φύλλα κ.α. Τα μαζεύουμε και τα ξεχωρίζουμε, τα μετράμε και τα τοποθετούμε σε ομάδες. Αγγίζουμε και αισθανόμαστε τα υλικά μας. Νιώθουμε το υλικό, το βάρος, αν είναι τραχύ ή απαλό, ζεστό ή κρύο ή αν έχει κάποια μυρωδιά! Εξερεύνηση της φύσης και μια όμορφη δραστηριότητα κυρίως για πιο μικρές ηλικίες (προσχολικές ή πρώτες τάξεις του δημοτικού)

2)   Φτιάχνουμε έναν σωρό από πέτρες

    Φτιάχνουμε έναν σωρό από πέτρες

Η βασική ιδέα είναι η δημιουργία ενός σωρού από πέτρες που τοποθετούνται  η μία πάνω στην άλλη από τη μεγαλύτερη στη μικρότερη. Οι σωροί από πέτρες μπορούν να βρεθούν σε διάφορα μεγέθη και με διαφορετικούς τρόπους σε πολλά μέρη του κόσμου. Κάποιες φορές μπορεί να έχουν έναν συμβολικό, θρησκευτικό ή τελετουργικό χαρακτήρα. Στη σύγχρονη εποχή αποτελούν έναν τρόπο για να σημαδέψουμε μία διαδρομή ή κάποιο μονοπάτι πεζοπορίας. Όλα αυτά μπορούμε να τα συζητήσουμε και να εξερευνήσουμε με τα παιδιά τους διαφορετικούς λόγους ή συμβολισμούς που μπορεί να έχουν αυτές οι στοίβες. Μπορούμε, επίσης, να δώσουμε το δικό μας συμβολισμό και λειτουργία του σωρού στο παιχνίδι μας! Άλλες παράλληλες συζητήσεις μπορούν να έχουν σχέση γενικότερα με τις κατασκευές και την αρχιτεκτονική ή τη σταθερότητα των κτηρίων. Μια δραστηριότητα στην οποία ενισχύονται οι κατασκευαστικές δεξιότητες, οι κινητικές δεξιότητες, αλλά και η ικανότητα να ισορροπήσουμε τα υλικά μεταξύ τους. Πρέπει να σκεφτούμε πολύ καλά, λοιπόν, το σχήμα και το μέγεθος από τις πέτρες ή τα βότσαλα που θα μαζέψουμε! Πόσο μεγάλη και σταθερή στοίβα μπορούμε να φτιάξουμε;

3)   Δημιουργούμε Τέχνη

   

Ίσως η πιο απλή, αλλά παράλληλα εξαιρετικά δημιουργική δραστηριότητα που θα μπορούσαμε να κάνουμε. Συλλέγουμε υλικά από το φυσικό μας τοπίο και χρησιμοποιούμε το έδαφος σαν καμβά για να δημιουργήσουμε την εικαστική μας παρέμβαση. Ξύλα, πέτρες, χώμα, φύλλα, λουλούδια, κουκουνάρια και ό,τι άλλο μπορούμε να εντοπίσουμε είναι τα υλικά μας. Τα παιδιά δημιουργούν πίνακες, εικόνες, αυτοσχεδιάζουν και εκφράζονται. Μπορούμε, ακόμα, να δώσουμε μια κατεύθυνση σε αυτό που θα φτιάξουμε (π.χ. ένα θέμα σχετικό με το περιβάλλον που βρισκόμαστε) ή να εισάγουμε την έννοια του αφηρημένου (σε μεγαλύτερα κυρίως παιδιά) και στη συνέχεια να προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε τον έργο. Μπορούμε να συνδέσουμε τη συγκεκριμένη δραστηριότητα και με έργα τέχνης που έχουν αντίστοιχη θεματολογία ή με έργα αφηρημένης τέχνης, καθώς επίσης και με κομμάτια μουσικής του 20^ου αιώνα όπου ο ήχος ξεφεύγει από τον παραδοσιακό τρόπο χρήσης. Το δικαίωμα στην έκφραση και η μοναδικότητα του καθενός μας σε αυτό είναι αδιαμφισβήτητα και αποτελούν ενδιαφέρον αντικείμενο προς συζήτηση με τα παιδιά.

4)   Το κυνήγι του θησαυρού

Σε αυτή τη δραστηριότητα αναζητούμε έναν θησαυρό και για να τον βρούμε πρέπει να ακολουθήσουμε τις οδηγίες. Είναι μια ιδέα που απαιτεί κάποια προετοιμασία από εμάς, οπότε θα πρέπει να έχουμε ρυθμίσει τους χρόνους μας έτσι ώστε να προλάβουμε να ετοιμάσουμε τη διαδρομή. Είναι εξαιρετικό παιχνίδι για τον κήπο, το πάρκο, την εκδρομή, αλλά και το προαύλιο. Ο τρόπος που θα γίνει η αναζήτηση εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς. Μπορούμε να το κάνουμε αρκετά απλό ή να γίνει πιο σύνθετο για μεγαλύτερα παιδιά. Ο απλός τρόπος είναι συνήθως κάποιο από τα υλικά μας να αντιπροσωπεύει κάποια ενέργεια. Για παράδειγμα τα ξύλα μας δείχνουν την κατεύθυνση και οι πέτρες πόσα βήματα πρέπει να κάνουμε. Μπορούμε επίσης να προσθέσουμε βελανίδια, κουκουνάρια και να προσθέσουμε ενδιαφέρον στην αναζήτηση. Για παράδειγμα ένα κουκουνάρι σημαίνει 10 βήματα, μία μεγάλη πέτρα 50 βήματα κτλ. Μπορούμε επίσης να προσθέσουμε εύκολους γρίφους ή αινίγματα που θα βοηθήσουνε τις ομάδες των κυνηγών να προσανατολιστούν καλύτερα. Είναι ένα είδος παιχνιδιού το οποίο προάγει τη συνεργασία, τη λογική και τη σκέψη, τη φαντασία, την πρακτικότητα, την αυτονομία και την ανεξαρτησία και πολλά άλλα χαρακτηριστικά ιδιαίτερα/ σημαντικά σε έναν άνθρωπο. Εάν επιλέξουμε να το κάνουμε στο σχολείο θα χρειαστούμε σίγουρα αρκετές ώρες για το παιχνίδι, αλλά και για το στήσιμο. Είναι, όμως, μια εξαιρετική ιδέα για μια ολόκληρη μέρα λίγο πριν το καλοκαιρινό κλείσιμο του σχολείου!

                         5)   Παίζουμε βόλους με κουκουνάρια!

Μαζεύουμε κουκουνάρια ή άλλα υλικά (π.χ. πετρούλες, βελανίδια κτλ.) σε διάφορα μεγέθη και δημιουργούμε τις ομάδες. Τοποθετούμε ένα σημάδι στο έδαφος και ο στόχος μας είναι να «κυλήσουμε» (όπως στο μπόουλινγκ)  τα υλικά μας όσο πιο κοντά μπορούμε προς το σημάδι. Φυσικά μπορούμε με το δικό μας κουκουνάρι να μετακινήσουμε το κουκουνάρι του αντιπάλου και να στείλουμε το δικό μας πιο κοντά στο στόχο! Ένα πολύ βασικό πράγμα που θα πρέπει να διευκρινίσουμε στα παιδιά είναι ο τρόπος με τον οποίο ρίχνουν τα κουκουνάρια τους. Γι’ αυτό καλό θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη «κυλάω» ή «τσουλάω» και όχι ρίχνω, δείχνοντάς τους παράλληλα την σωστή κίνηση ώστε να αποφύγουμε τραυματισμούς (ειδικά αν έχουμε πέτρες αντί για κουκουνάρια!!!). Παράλληλα μπορούμε να μιλήσουμε για παλαιότερα παιχνίδια όπως τα πεντόβολα και οι βόλοι και να κάνουμε μία σύνδεση με τα ελληνικά παραδοσιακά παιχνίδια, να μάθουμε λαχνίσματα για να δούμε ποιος θα παίξει πρώτος κ.α. Εάν έχουμε το χρόνο προετοιμασίας ή παίζουμε στο σπίτι μπορούμε να χρωματίσουμε τα κουκουνάρια και να φτιάξουμε ομάδες. Εάν παίζουμε στο σχολείο θα πρέπει να αναρωτηθούμε με τα παιδιά τρόπους για να ξεχωρίζουν τα υλικά της κάθε ομάδας (π.χ. να βάλουμε γρασίδι ή λουλούδια σε κάποια κουκουνάρια).

                          6 )   Κατασκευές

Αν και ακούγεται εύκολο δεν είναι και τόσο! Μπορούμε να κάνουμε μια σταθερή κατασκευή με υλικά που θα μαζέψουμε από τη φύση; Μπορούμε για παράδειγμα να φτιάξουμε έναν κύβο ή ένα σπιτάκι; Ο στόχος είναι αυτό που θα φτιάξουμε να έχει μια σταθερότητα και να παραμείνει στη θέση του. Ενισχύει τις κινητικές δεξιότητες, τη φαντασία, τη συνεργασία,  τη λογική και την πρακτικότητα. Μπορούμε να αυτοσχεδιάσουμε ή να δώσουμε ένα συγκεκριμένο θέμα στα παιδιά. Αυτά θα πρέπει να βρουν τα υλικά τους και να εντοπίσουν τους τρόπους και τις επιλογές που έχουν για να δημιουργήσουν την κατασκευή. Μπορούμε να συνδέσουμε τη δραστηριότητα με τη γλυπτική, τις μικρές και μεγάλες κατασκευές, αλλά και την αρχιτεκτονική.

                                7)   Δημιουργικό παιχνίδι

Κάποτε στους σχολικούς περιπάτους σε άλση και πάρκα κατασκευάζαμε τα δικά μας «σπιτάκια» και χτίζαμε χωριά ολόκληρα. Κάθε παρέα είχε ένα δέντρο-σπιτάκι και συλλέγαμε ό,τι υλικό υπήρχε γύρω μας για να το διακοσμήσουμε, να φτιάξουμε πόρτες, δρομάκια, κήπους κτλ. Το άλσος γινόταν ο τόπος στον οποίο δέντρα, φύλλα, κλαδιά, κουκουνάρια και άλλα υλικά παίρνανε συμβολικό χαρακτήρα και μετατρέπονταν σε κάτι άλλο. Ο συμβολισμός είναι μια πολύ βασική (αν όχι η βασικότερη) λειτουργία του παιχνιδιού. Και αυτός ο συμβολισμός είναι που βοηθάει τα παιδιά να εξερευνήσουν και τελικά να ενσωματωθούν στον κόσμο που τα περιβάλλει. Φτιάχνουμε ιστορίες λοιπόν, σενάρια, εικόνες στο φυσικό μας περιβάλλον. Εάν το θέλουν οι ενήλικες μπορούν να συμμετέχουν ενεργά παίζοντας και εκείνοι ρόλους και λειτουργώντας μέσα στις εικόνες και τις ιστορίες. Το μόνο που χρειάζεται είναι διακριτική επίβλεψη, χωρίς κατεύθυνση, χωρίς παρότρυνση και χωρίς επέμβαση! Αφήνουμε τα παιδιά μόνα τους να παίξουν και να δημιουργήσουν ιστορίες και σύμβολα.

                        8)   Μουσική!!!

Οι ήχοι που μπορούμε να βρούμε στη φύση είναι απεριόριστοι, ειδικά όσο απομακρυνόμαστε από το αστικό τοπίο. Πουλιά, αέρας, νερό, θρόισμα των φύλλων, μέλισσες και τόσα άλλα. Αρχικά αφήνουμε τα παιδιά να ανακαλύψουν μόνα τους το ηχοτοπίο μας. Κλείνουμε τα μάτια και αφουγκραζόμαστε τα πάντα. Στη συνέχεια μπορούμε να κάνουμε συζήτηση για τους ήχους της φύσης, τους τεχνητούς ήχους, αλλά και αυτούς που παράγει ο άνθρωπος. Και πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε εμείς ήχους από τη φύση; Μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα φυσικό ξυλόφωνο με πετρούλες βάσης και διαφορετικού μήκους ξυλαράκια τα οποία θα χτυπήσουμε με κλαδιά. Μπορούμε να χτυπήσουμε πέτρες μεταξύ τους, να τσακίσουμε κλαδάκια που θα βρούμε στο έδαφος, να τρίψουμε ξερά φύλλα, να συγκεντρώσουμε νερό σε κάποιο δοχείο και να ακούσουμε τον ήχο του ή να ρίξουμε μέσα πετρούλες και πάρα πολλά άλλα πράγματα. Σε όλα αυτά μπορούμε να προσθέσουμε και ανθρώπινους ήχους με τη φωνή ή το σώμα μας (Body percussion) και να δημιουργήσουμε το δικό μας ηχοτοπίο.

                  9)   Παίζουμε στην αγορά

Ένα από τα αγαπημένα παιχνίδια των μικρών παιδιών είναι το «μαγαζί». Είναι ένας τρόπος ενσωμάτωσής τους στον κόσμο των μεγάλων, αλλά και ένας τρόπος να αναπτύξουν δεξιότητες κοινωνικές και να αναπτύξουν τη μαθηματική τους σκέψη. Δημιουργούμε, λοιπόν, μια αγορά όπου τα υλικά της φύσης συμβολίζουν αγαθά σύμφωνα με τη φαντασία των παιδιών. Τα παιδιά φτιάχνουν το χώρο τους, τακτοποιούν τα προϊόντα τους και παίζουν μεταξύ τους ρόλους πελάτη και πωλητή. Δε χρειάζεται καμία καθοδήγηση είναι μια δραστηριότητα που απλά εκτυλίσσεται με φυσικότητα και στην οποία φυσικά μπορούμε να συμμετέχουμε και εμείς! Μπορούμε, επίσης, να ορίσουμε και «χρήματα» (π.χ. φυλλαράκια)  και να βάλουμε τιμές στα προϊόντα εάν θέλουμε ώστε να ενισχύσουμε τη μαθηματική σκέψη.

      10)   Το κουτί των ανακαλύψεων

http://beafunmum.com/

Σε ένα κουτί, πουγκί, σακουλάκι, μαντήλι ή ό,τι άλλο θέλουμε, τοποθετούμε διαφορετικά φυσικά υλικά χωρίς να μπορούν τα παιδιά να τα δουν. Τα αφήνουμε να αγγίξουν και να αισθανθούν τα αντικείμενα χωρίς να τα βλέπουν. Τα αφήνουμε να ανακαλύψουν τι μπορεί να είναι αυτό που ακουμπάνε, αλλά και να το περιγράψουν (υφή, βάρος, θερμοκρασία, μέγεθος κτλ.). Είναι εξαιρετική δραστηριότητα για μικρές ηλικίες ή παιδιά με αισθητηριακές δυσκολίες.

            11)   Μικάντο

Το Mikado είναι ένα παιχνίδι με λεπτά ραβδωτά πολύχρωμα ξυλαράκια τοποθετημένα ακανόνιστα το ένα πάνω στο άλλο  σε μία επιφάνεια. Στόχος είναι να τραβήξουμε ένα από τα ξυλαράκια χωρίς να μετακινήσουμε κάποιο από τα υπόλοιπα. Μπορούμε να προσαρμόσουμε το παιχνίδι αυτό στην παραλία, το δάσος ή το άλσος χρησιμοποιώντας κλαδάκια ή μεγάλα ξυλαράκια σε σωρούς. Εάν το προετοιμάζουμε για το σχολείο ή το σπίτι μπορούμε με τα παιδιά να χρωματίσουμε τα ξύλα  J